ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΤΟΚΑΣ 1905 – 1966

Ο Γιώργος Θεοτοκάς γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, γιος του δικηγόρου Μιχαήλ Θεοτοκά και της Ανδρονίκης το γένος Νομικού. Στην Κωνσταντινούπολη τέλειωσε το Ελληνογαλλικό Λύκειο και το 1922 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα, όπου γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου. Το 1925 εκλέχτηκε Γενικός Γραμματέας της δημοτικιστικής οργάνωσης «Φοιτητική Συντροφιά» (για τη δράση του κινδύνευσε το 1926 να αποβληθεί από το Πανεπιστήμιο) και υποδέχτηκε τον Γιάννη Ψυχάρη στη Χίο.

Μετά την αποφοίτησή του (1927), έφυγε για τρία χρόνια στο Παρίσι και το Λονδίνο. Στο Λονδίνο έγραψε το πρώτο του βιβλίο «Ελεύθερο Πνεύμα», που θεωρήθηκε ως το μανιφέστο της γενιάς του Τριάντα (δημοσιεύτηκε στην Αθήνα το 1929). Το 1929 επέστρεψε στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως δικηγόρος και δημοσίευσε πολλά κείμενά του στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο.

Το 1940, αν και αγύμναστος, κατατάχτηκε ως εθελοντής, αποπέμφθηκε, επανακατατάχθηκε τον Μάρτιο του 1941, εκπαιδεύτηκε αλλά τελικά δεν πολέμησε. Το 1948 παντρεύτηκε τη φιλόλογο Ναυσικά Στεργίου, η οποία πέθανε το 1959. Το 1952 ταξίδεψε στην Αμερική, το 1955 έθεσε υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές στο νομό Χίου, χωρίς επιτυχία. Το 1966 παντρεύτηκε την ποιήτρια Κοραλία Ανδρεάδη. Πέθανε τον ίδιο χρόνο στην Αθήνα.

Συνεργάστηκε με πολλά λογοτεχνικά περιοδικά και με την εφημερίδα «Το Βήμα», ενώ υπήρξε επίσης μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού «Εποχές». Υπήρξε συνιδρυτής του περιοδικού «Νέα Γράμματα» (1935). Διετέλεσε διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου (1945 – 1946 και 1951 – 1952) και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΘΒΕ. Εκπροσώπησε την Ελλάδα στις διεθνείς συναντήσεις της Γενεύης και στο Διεθνές Συνέδριο του Εδιμβούργου. Ταξίδεψε σε πολλές χώρες και έργα του μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες.

Τιμήθηκε με το βραβείο πεζογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών (1939 για το μυθιστόρημα «Το δαιμόνιο») και το Α’ Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου (1957 για το έργο του «Τα προβλήματα του καιρού μας»).

Ο Γιώργος Θεοτοκάς τοποθετείται στη γενιά του ’30, της οποίας υπήρξε ένα από τα πολυγραφότερα πρόσωπα. Ασχολήθηκε με την πεζογραφία, το θέατρο, την ποίηση, το δοκίμιο, την κριτική, την ταξιδιωτική λογοτεχνία. Με το έργο του έθεσε τις βάσεις της θεωρίας της γενιάς του Τριάντα για την ελληνικότητα, η οποία πηγάζει παράλληλα από την ελληνική παράδοση (αρχαιοελληνική, βυζαντινή, λαϊκός πολιτισμός) αλλά και από την ευρωπαϊκή παράδοση και σύγχρονη πραγματικότητα. Ο αφηγηματικός του λόγος επηρεάστηκε έντονα από την ελληνική πεζογραφική δημιουργία του 19ου αιώνα. Από τα έργα του σημειώνουμε ως ορόσημα τον Λεωνή, τους Ασθενείς και οδοιπόρους, το Δαιμόνιο και την Αργώ.1.

Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Γιώργου Θεοτοκά:

• Αργυρίου Αλεξ. – Γεωργουσόπουλος Κώστας, «Θεοτοκάς Γιώργος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό4. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985,

• Γιαλουράκης Μανώλης, «Θεοτοκάς Γιώργος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 7. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.,

• Τζιόβας Δημήτρης, «Χρονολόγιο Γιώργου Θεοτοκά», Διαβάζω137, 12/2/1986, σ.8 – 11.

• Αράγης Γιώργος, «Γιώργος Θεοτοκάς», Η Μεσοπολεμική πεζογραφία · Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914 – 1939) Δ΄, σ.8 – 81. Αθήνα, Σοκόλης, 1992.
 
Ενδεικτική βιβλιογραφία
• Αθανασιάδης Τάσος, «Ανιχνεύσεις στην πεζογραφία του Γιώργου Θεοτοκά», Νέα Εστία131, ετ. ΞΣΤ΄, 1/2/1992, αρ.1550, σ.145 – 149.
• Αράγης Γιώργος, «Γιώργος Θεοτοκάς», Η Μεσοπολεμική πεζογραφία · Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914 – 1939) Δ΄, σ.8 – 81. Αθήνα, Σοκόλης, 1992.
• Αργυρίου Αλεξ. – Γεωργουσόπουλος Κώστας, «Θεοτοκάς Γιώργος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 4. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985.
• Βαρίκας Βάσος, «Δοκίμια και μελέτες. Γιώργου Θεοτοκά: Πνευματική πορεία (μελέτες)», και «Άνθρωποι εν πολέμω. Γιώργου Θεοτοκά: Ασθενείς και οδοιπόροι», Συγγραφείς και κείμενα  Α΄ (1961 – 1965), σ.57 – 59 και 226 – 230. Αθήνα, Ερμής, 1975 (πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα «Το Βήμα», 10/12/1961 και 30/8/1964).
• Βασιλικός Βασίλης, «Ανεπίδοτο γράμμα στον Γιώργο Θεοτοκά», Η λέξη 119, 1 – 2/1994, σ.4 – 9.
• Βίττι Μάριο, Η γενιά του τριάντα», σ.311 – 324. Αθήνα, Ερμής, 1977.
• Δημαράς Κ.Θ., «Ο Γιώργος Θεοτοκάς και το Ελεύθερο Πνεύμα». 1973.
• Καραντώνης Αντρέας, «Γιώργος Θεοτοκάς», Πεζογράφοι και πεζογραφήματα της γενιάς του ’30, σ.64 – 127. Αθήνα, Παπαδήμας, 1977.
• Καραντώνης Ανδρέας, «Γιώργος Θεοτοκάς», Φυσιογνωμίες· Τόμος δεύτερος, σ.288 – 315. Αθήνα, Παπαδήμας, 1977.
• Κοκκινάκη Νένα Ι., «Η ανήσυχη αναζήτηση και η δικαίωση· Ξαναδιαβάζοντας Γιώργο Θεοτοκά». Αθήνα, Δόμος, 1996.
• Κωνσταντουλάκη – Χάντζου Ιωάννα (επιμέλεια – εισαγωγή), «Γιώργος Θεοτοκάς – Νικόλας Κάλας· Μια αλληλογραφία». Αθήνα, Πρόσπερος, 1989.
• Μητσάκης Κάρολος, «Γιώργος Θεοτοκάς», «Νεοελληνική πεζογραφία· Η γενιά του ’30», σ.49 – 53. Αθήνα, Ελληνική Παιδεία, 1977.
• Μητσάκης Κάρολος, «Νεοελληνική πεζογραφία – η γενιά του ’30». Αθήνα, 1977.
• Μοσχονάς Εμμ.Ι., «Βιβλιογραφία Γιώργου Θεοτοκά». Αθήνα, 1978.
• Νιάρχος Θανάσης Θ., Κριτική για το «Η ορθοδοξία στον καιρό μας», Διαβάζω2, 3 – 4/1976, σ.50 – 51.
• Ορφανίδης Νίκος, «Σεφέρης – Θεοτοκάς και Κύπρος του 1954 · Τα κείμενα και ένα σχόλιο στην Αλληλογραφία», Ακτή 28, Φθινόπωρο 1996, ετ. Ζ΄, σ.459 – 470.
• Παναγιωτόπουλος Ι.Μ., «Γιώργος Θεοτοκάς», Τα πρόσωπα και τα κείμενα Β΄, σ.81. Αθήνα, 1943.
• Πανσέληνος Α., «Η παράξενη φιλία μας με το Γιώργο Θεοτοκά»· ανάτυπο από το περιοδικό «Η Συνέχεια» 5, 7/1973. Αθήνα, 1978.
• Πενά Νικολαΐς, «Κοινωνικές και πολιτικές απόψεις του Γ. Θεοτοκά στο μυθιστόρημα Αργώ», Πόρφυρας 56 (Κέρκυρα), 1 – 3/1991, σ.145 – 150.
• Σαββίδης Γ.Π. – Πιερής Μιχάλης (επιμέλεια), «Σημαίες στον ήλιο. Αθήνα, Ερμής, 1985.
• Σαχίνης Απόστολος, «Αναζητήσεις της νεοελληνικής πεζογραφίας στη μεταπολεμική εικοσαετία», σ.95 – 96 και 125 – 126. Αθήνα, 1945.
• Σαχίνης Απόστολος, «Η σύγχρονη πεζογραφία μας», σ.40 – 44 και 209 – 214. Αθήνα, Ίκαρος, 1951.
• Richer Renee, «Το νόημα και η μοίρα του έργου του Γ.Θεοτοκά», Η λέξη 119, 1 – 2/1994, σ.10 – 17.
 
Αφιερώματα περιοδικών
• Χιακή Επιθεώρησις 13, ετ. Ε΄, 1 – 2/1967.
• Νέα Εστία 94, ετ. ΜΖ΄, 1/12/1973, αρ.1114.
• Νέα Εστία 94, ετ. ΜΖ΄, Χριστούγεννα 1973, αρ. 1115, σ.236 – 353.
• Τομές 12, ετ. 1, 12/1975.
• Διαβάζω 137, 12/2/1986.
• Τετράδια Ευθύνης 26, 1986.

Εργογραφία
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις) 1

Ι. Πεζογραφία
• Αργώ Α΄ – Β΄. Αθήνα, Πυρσός, 1936 (και οριστική μορφή σε έναν τόμο Αθήνα, Πυρσός, 1936).
• Ευριπίδης Πεντοζάλης και άλλες ιστορίες. Αθήνα, Πυρσός, 1937.
• Το δαιμόνιο· Μυθιστόρημα. Αθήνα, Πυρσός, 1938.
• Λεωνής. Αθήνα, Πυρσός, 1940.
• Ιερά Οδός. Αθήνα, Ίκαρος, 1950.
• Ασθενείς και οδοιπόροι Α΄ – Β΄. Αθήνα, Φέξης, 1964.
• Οι καμπάνες. Αθήνα, Εστία, 1970.
ΙΙ. Δοκίμιο
• Διγενής, Ορέστης, Ελεύθερο πνεύμα. Αθήνα, Ράλλης, 1929.
• Εμπρός στο κοινωνικό πρόβλημα. Αθήνα, Πυρσός, 1932.
• Στο κατώφλι των νέων καιρών. Αθήνα, Ίκαρος, 1945.
• Δοκίμιο για την Αμερική. Αθήνα, Ίκαρος, 1954.
• Προβλήματα του καιρού μας. Αθήνα, Ίκαρος, 1956.
• Η εθνική κρίση. Αθήνα, Θεμέλιο, 1966.
• Η ορθοδοξία στον καιρό μας. Αθήνα, Οι εκδόσεις των Φίλων, 1975.
• Πολιτικά κείμενα. Αθήνα, Ίκαρος, 1976.
• Στοχασμοί και θέσεις· Πολιτικά κείμενα 1925 – 1966Α΄ (1925 – 1949). Αθήνα, Εστία, 1996
• Στοχασμοί και θέσεις· Πολιτικά κείμενα 1925 – 1966Β΄ (1950 – 1966). Αθήνα, Εστία, 1996
ΙΙΙ. Ποίηση
• Ποιήματα του μεσοπολέμου. Αθήνα, Ίκαρος, 1944 (περιλαμβάνονται οι δύο πρώτες ποιητικές συλλογές του Φύλλα ημερολογίου και Φύλλα ημερολογίου ΙΙ και οι δύο του 1934).
ΙV. Θέατρο
• Θέατρο. Αθήνα, Άλφα, 1944.
• Ο τελευταίος πόλεμος· Δράμα μονόπρακτο. Ανάτυπο από το περ. Εποχές, 1965.
• Θέατρο 1· Το τίμημα της λευτεριάς (Κατσαντώνης)· Έργο σε τρεις πράξεις. Αθήνα, Εστία, 1958.
• Θέατρο 2· Συναπάντημα στην Πεντέλη· Κωμωδία σε τρεις πράξεις. Αθήνα, Εστία, 1958.
• Θέατρο 3· Το γεφύρι της Άρτας· Έργο σε πέντε πράξεις. Αθήνα, Εστία, 1959 (έκδοση β΄, αναθεωρημένη).
• Θέατρο 4· Αλκιβιάδης· Έργο σε τρεις πράξεις και επτά εικόνες. Αθήνα, Εστία, 1959.
• Η άκρη του δρόμου· Δράμα σε τρεις πράξεις και πέντε εικόνες. Αθήνα, Φέξης, 1963.
• Θεατρικά Α΄ – Νεοελληνικό λαϊκό θέατρο (Αντάρα στ’ Ανάπλι, Το γεφύρι της Άρτας, Όνειρο του Δωδεκάμερου, Το κάστρο της Ωριάς, Το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας, Συναπάντημα στην Πεντέλη, Το τίμημα της λευτεριάς). Αθήνα, Εστία, 1965.
• Θεατρικά Β΄ – έργα διάφορα (Πέφτει το βράδυ, Αλκιβιάδης, Ο τελευταίος πόλεμος, Λάκκαινα, Σκληρές ρίζες, Η άκρη του δρόμου). Αθήνα, Εστία, 1967.
• Το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας – Το κάστρο της ωριάς. Αθήνα, Ίκαρος, 1947 (στη σειρά Θέατρο, αρ.ΙΙ).
V. Ταξιδιωτικά κείμενα
• Ταξίδι στη Μέση Ανατολή και στο Άγιο Όρος. Αθήνα, Φέξης, 1961.
• Ταξίδια (Περσία, Ρουμανία, Σοβιετική Ένωση, Βουλγαρία). Αθήνα, Εστία, 1971.
VΙ. Άλλα κείμενα
• Ώρες αργίας. Αθήνα, Εστία, 1931.
• Ημερολόγιο της Αργώς και του Δαιμονίου. Αθήνα, Πυρσός, 1939.
• Τετράδια ημερολογίου (1939 – 1953)· Εισαγωγή, επιμέλεια Δ.Τζιόβας. Αθήνα, Εστία, 1987.
• Γιώργος Θεοτοκάς & Γιώργος Σεφέρης, Αλληλογραφία (1930 – 1966)· Φιλολογική επιμέλεια Γ.Π. Σαββίδης. Αθήνα, Ερμής, 1975.
• Μια αλληλογραφία (με τον Νικ.Κάλας). Αθήνα, Πρόσπερος, 1989.
• Σημαίες στον ήλιο· Ο Λεωνής του 1940 με το ημερολόγιο εργασίας του Λεωνή και τα διηγήματα της Παιδικής Ηλικίας· Φιλολογική έκδοση με εικόνες φροντισμένη από τους Γ.Π. Σαββίδη και Μιχάλη Πιερή. Αθήνα, Ερμής, 1985.

Πηγή: www.ekebi.gr

 

 

ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ Γ. ΘΕΟΤΟΚΑ

	►	Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
	►	Γιώργος Θεοτοκάς: ένα Ελεύθερο Πνεύμα, μεταξύ λογοτεχνίας και πολιτικής
	►	Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα – Γιώργος Θεοτοκάς
	►	cantus firmus – Περιοδικό Τέχνης και Λόγου – Γιώργος Θεοτοκάς, 2016